GASTRONOMİ VE BESLENME

Gastronomi kavramını Brillant-Savarin 'Tadın Fizyolojisi' adlı eserinde 'insan beslenmesiyle ile ilgili olan her şeyin sistematik bir incelemesi' şeklinde tanımlamıştır. Gastronomi bu yönüyle, insanların beslenmesiyle ilgili bütün disiplinleri içerisinde barındıran bir bilim dalıdır.

Gastronomi; sosyoloji, kimya, biyoloji, ziraat, ekoloji, tıp, ekonomi vb. gibi  birçok bilimle ilişki içerisinde olan bir alandır. Bu ilişki yalnızca yeme-içme üzerine kurulu değildir. Gastronominin, insanın ve dünyanın geleceğini şekillendirebilecek bir kavram olduğu söylenebilir. Gastronomiyle ilişki içerisinde olan bir diğer bilim dalı ise beslenmedir.

Gastronominin amacı, insan neslinin devam etmesi için yemeğe dönüştürülebilecek her şeyi araştıran kişilere yol göstermektir. Günümüzde sağlık sorunlarının çeşitlilik ve sıklığı, buna bağlı olarak sağlık giderlerindeki artış, gıdaların sağlık sorunlarının çözümündeki rolü, insanların daha uzun ömür beklentileri ve bunu gerçekleştirmek için 5 gıda ve bileşenlerine olan ilgileri, beslenme disiplininin artan etkisini göstermektedir.

Beslenme; insan vücudunun, gelişimi ve yaşamın devamlılığı için ihtiyaç duyduğu vitamin, protein, yağ, mineral ve karbonhidrat gibi besin ögelerini yeterli düzeyde barındıran gıdaları, özellik ve değerlerini kaybetmeden vücuda alarak kullanmaktır. Beslenmedeki temel amaç ise, kişinin yaşına, cinsiyetine, günlük aktivite durumuna ve kişisel özelliklerine göre gerekli olan besin ögelerini ve enerjiyi, vücuduna yeterli derecede almasıdır.

Brillat-Savarin gastronomiyi: ‘‘İnsanın beslenmesi ile ilgili olan her şeyin, sistematik bir incelemesi ve insanoğlunun mümkün olan en iyi beslenme ile korunmasını amaçlayan bir bilim” olarak tanımlamıştır. İnsanların yaşamlarını devam ettirmeleri için önemli bir yere sahip olan yeme-içme, insanlığın var olduğu günden bu yana en önemli temel ihtiyaçlardan biridir. Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine göre, yeme içme ihtiyacı, ilk basamakta bulunan fizyolojik ihtiyaçlar içerisinde yer alan, en temel ihtiyaçlardan biridir. Gastronomi için ise yeme içme ihtiyacı, piramidin en tepesinde bulunmaktadır. Yeterli ve dengeli beslenme, insan sağlığı için oldukça önemlidir. Sağlıklı ve dengeli beslenme, besin gruplarının tümünü içeren ürünlerden yeterli bir şekilde tüketerek, vücudun ihtiyaçlarının karşılanması sürecidir. Bu besin grupları, et, süt, tahıl, meyve-sebze olarak dörde ayrılmaktadır. Et grubu besinleri içerisinde yer alan balık, oldukça kaliteli ve biyolojik değeri yüksek bir gıda maddesidir.

Balık, insanların beslenmesinde sağlıklı ve uygun fiyatlı bir protein kaynağıdır. Kırmızı et üretimindeki durum göz önüne alındığında, Türkiye’nin su ürünleri potansiyeli değerlendirildiğinde balığın, Türk toplumunun hayvansal protein ihtiyacını karşılayabilecek sağlıklı ve ucuz bir gıda kaynağı olduğu görülmektedir.

HAZIRLAYAN:

GİZEM PÜLTEN
BALIK LEZZETİ DERGİSİ
ŞEF/EDİTÖR